بذر گل اطلسی

گل اطلسی تیره ای از گیاهان گلدار است که با نام انگلیسی Petunia از آمریکای جنوبی به مناطق دیگر جهان برده شده. این گیاه از خانواده شبدریان است و در ایران به صورت وحشی یافت نمی‌شود. از این رو برای تکثیر این گیاه در کشور از بذر گل اطلسی اصلاح شده و هیبرید F₁ استفاده می‌شود.

خانواده گل اطلسی!

پتونیا نام خود را از زبان فرانسوی به نام Petun به معنای تنباکو گرفته است. اطلسی ها را در طبقه شبدریان قرار داده‌اند و از هم خانواده های آن می توان به شنبلیله، سیب زمینی، شب بوی کشنده و فلفل چیلی اشاره کرد. این گیاه می‌تواند شرایط سخت و آب و هوای گرم را تحمل کند. اما در مقابل یخ زدگی ضعیف و شکننده است و توان تحمل سرما را ندارد.

اطلسی های معطر

گل اطلسی گیاهی مقاوم است که در ارقام یکساله و چندساله رشد می‌کند. بوته های اطلسی بومی قاره آمریکا هستند و شما می توانید آن‌ها را در باغچه یا گلدان بکارید. گل‌های قیف مانند اطلسی در رنگ های سفید، قرمز، بنفش، صورتی، زرد، آبی و دو رنگ (ابلق) وجود دارند. اطلسی ها عطر ملایمی دارند و بیشتر هنگام شب می توان بوی آن ها را حس کرد. این گل های زیبا و خوشبو از اواخر بهار به وجود می‌آیند و تا اولین یخبندان زنده می‌مانند.

ویژگی ظاهری گل اطلسی

بذر گل اطلسی  پس از رشد کامل دارای ساقه های نیمه چوبی است و به علت سنگینی گل های شیپور مانند روی زمین خم می‌شود. از این رو برای رشد طولی آن‌ها از تکه چوبی در کنار گل ها استفاده می‌شود تا بوته ها بلندتر شوند. پهن شدن این گل روی زمین ارتفاع آن را تا ۲۰ سانتیمتر می‌رساند اما اگر از چوب یا وسیله کمکی برای بلند شدن ساقه ها استفاده کنید، ارتفاع ممکن است به ۷۰ سانتیمتر هم برسد.

فرهنگ عامیانه و نمادگرایی گل اطلسی

اقوام مایا و اینکا معتقد بودند رایحه گل اطلسی قدرت دفع هیولا و ارواح دنیای زیرین را دارد. جوانه گل‌های آن را دم می‌کردند و به عنوان نوشیدنی جادویی و شفابخش از آن استفاده می‌شد. طبق فرهنگ عامه جدید، Petunia فقط در جایی رشد می‌کند که انرژی مثبت داشته باشد و در مکان‌هایی با انرژی منفی رشد نخواهد کرد و پژمرده می‌شود.

هدیه دادن گل اطلسی چه معنایی دارد؟

گل زیبا و رنگارنگ اطلسی از جمله بوته‌های جذاب برای هدیه دادن به نظر می‌سد. شاید شما با دیدن این گل‌ها در پارک یا باغچه یک شاخه از آن را چیده باشید و به شخصی این شاخه اطلسی را هدیه داده باشید. هدیه دادن گل اطلسی دو معنای متضاد دارد! اگر با دوست یا فردی احساس نزدیکی و راحتی می‌کنید به او گل اطلسی هدیه دهید زیرا به معنای راحت بودن است. معنای دیگر آن کینه داشتن و عصبانی بودن از شخصی است که گل را به او هدیه می‌دهید.

شرایط نگهداری از گل اطلسی

بیشتر گونه‌های گل اطلسی، زینتی هستند و این گیاه علفی را بصورت فصلی می‌کارند. بذر اطلسی در ایران به شکل اصلاح شده و هیبرید آن کاشته می‌شود. برخی از اشکال آن به صورت بذر گل اطلسی معطر، بذر گل اطلسی درشت، بذر گل اطلسی ابلق یا دو رنگ در بازار موجود است. این گل با شرایط آب و هوایی ایران سازگار است و به علت مقاومت بالای آن می‌توان در اکثر مناطق اطلسی کاشت.

آب و هوا

Petunia بوته‌ای بسیار مقاوم است که به راحتی در شرایط سخت می‌تواند به زندگی ادامه دهد. این گل بی آبی و خشکی آب و هوا را تحمل می‌کند و از گرمای هوا لذت می‌برد. اما از سرما دوری می‌کند و در مقابل یخ‌زدگی دوام نمی‌آورد. بنابراین شرایط گرم و خشک آب و هوایی مکان مناسبی برای رشد اطلسی ها محسوب می‌شود. در مناطقی که تابستانش سرد و مرطوب باشد بوته‌ها قوی می‌شوند و شاخه‌های بلندی ایجاد می‌کنند اما گلدهی آن‌ها بسیار کم می‌شود.

اطلسی‌ها عاشق نور هستند

نور عامل مهمی در رشد گیاهان و غذاسازی آن‌ها دارد اما برخی گیاهان به نور بیشتری احتیاج دارند. اطلسی نور و روشنایی را دوست دارد و نور مستقیم خورشید باعث گلدهی آن می‌شود. گل‌های اطلسی از اواخر بهار شکوفه می‌دهند و این گلدهی تا آغاز یخبندان ادامه دارد. این گل را می‌توانید در مکان‌های نیمه سایه نیز قرار دهید اما حداقل روزانه ۵ ساعت باید به آن نور برسد.

اطلسی در روزهای بلندتر از ۱۲ ساعت گل می‌دهد. در محیط گلخانه‌ای بذر گل اطلسی به مکمل نور احتیاج دارد بنابراین از لامپ‌های فلورسنت معمولی برای رشد گیاه استفاده کنید. زیرا اگر در سایه این گیاه را نگه دارید رشد رویشی و طولی زیادی خواهد داشت و خود را به سمت نور بالا می‌کشد. اما گلدهی آن کاهش می‌یابد.

اطلسی آب‌دوست نیست

بر خلاف نور و گرما، Petunia به آب زیادی احتیاج ندارد و اگر یک مرتبه در هفته به آن آب دهید کافی است. البته به منطقه آب و هوایی که آن را کاشته‌اید نیز بستگی دارد مثلا مناطق مرطوب آبیاری کمتری می‌خواهد و مناطق خشک به آبیاری بیشتری نیاز دارد. در اکثر مناطق ایران ۲ مرتبه آبیاری در هفته و تا عمق ۲۰ سانتیمتر کافی است. بین هر دو آبیاری از خشک بودن خاک مطمئن شوید.

در برخی مناطق ایران که هوا به شدت گرم و خشک است سعی کنید خاک را مرطوب نگه دارید. اطلسی هایی که در سبدهای آویزان کاشته می‌شوند به آبیاری مکرر و در برخی موارد به آبیاری روزانه احتیاج دارند.

دما

همان طور که در بخش‌های قبلی این مطلب گفته شد گرما و دمای بالا برای رشد اطلسی بهتر است. دمای مناسب برای رشد و جوانه‌زنی بذر گل اطلسی بین ۱۸ – ۲۲ درجه سانتیگراد است. اما دماهای بالاتر را نیز تحمل می‌کند و در دماهای پایین قبل از یخ زدگی مقاومت می‌کند.

بذر گل اطلسی را در چه خاکی بکارید؟

از نظر خاک گیاه کم توقعی است البته خاک مناسب برای کاشت بذر گل اطلسی باید زهکشی خوبی داشته باشد. زیرا ماندن آب در خاک و خیس شدن آن به ریشه‌های گیاه آسیب می‌زند. اطلسی به خاکی خنثی و کمی اسیدی احتیاج دارد که PH آن بین ۶ – ۷ باشد. برای تهیه چنین خاکی از لیکاپون، پرلیت، مقداری ورمی کمپوست، شن و ماسه استفاده کنید تا علاوه بر زهکشی، مواد مغذی مورد نیاز برای گیاه تامین شود.

البته استفاده از کوکوپیت و انواع دیگر آن به خاک حالت اسفنجی می‌دهد و به زهکشی بهتر کمک می‌کند. اگر تامین این ترکیبات برای‌تان دشوار است از نیروبرگ گروت استفاده کنید زیرا خاک آمده کاشت مخصوص گیاهان زینتی است.

آیا باید به گل اطلسی کود بدهیم؟

زمین و خاک پس از مدتی ضعیف می‌شود و مواد مغذی برای رشد و گلدهی گیاه را از دست می‌دهد. از این رو بهتر است هر ماه مقداری کود ارگانیک مانند ورمی کمپوست به خاک اضافه شود. بعد از پایان دوران گلدهی خاک را کاملا تغذیه کنید و مقدار زیادی کود ارگانیک به خاک اضافه کنید و در زمستان به خاک استراحت دهید.

کود دهی و شخم زدن خاک برای کاشت اطلسی!

قبل از کاشت بذر گل اطلسی نسبت به تقویت خاک و ایجاد زهکشی مناسب اقدام کنید. برای این کار خاک را تا عمق ۳۰ سانتیمتر شخم بزنید و هر ماه یا به صورت دوره‌ای و زمان‌های کوتاه‌تر به آن کود اضافه کنید. سعی کنید از شن وماسه یا پرلیت و لیکاپون بیشتری استفاده کنید زیرا اطلسی به شرایط ماندابی حساس است و باید به خوبی زهکشی و هوادهی در خاک انجام شود.

روش‌های تکثیر گل اطلسی

گل‌های یکساله یا چندساله‌ی اطلسی گاهی از طریق قلمه زنی تکثیر می‌شوند اما بهتر است تکثیر آن ها از روش کاشت بذر اطلسی انجام شود. بذرهای اطلسی بسیار ریز و کوچک هستند و بیشتر آن ها از روش مستقیم در زمین یا باغچه کاشته می‌شوند.

نحوه کاشت بذر گل اطلسی

بذر را می توان به دو صورت در زمین یا گلدان کاشت؛ روش مستقیم و غیر مستقیم. در روش مستقیم بذر را مستقیما در زمین یا خاک می‌کارند اما در روش غیر مستقیم در جایی مانند گلخانه که شرایط محیطی مناسب تر است بذرها را در سینی یا ظرف مخصوصی می‌کارند و پس از جوانه‌زنی نشاء یا همان جوانه های تازه در محل دوم کاشته می‌شوند.

چگونه گل اطلسی را مستقیم بکارید؟

۶ – ۸ هفته قبل از تمام شدن زمستان خاک را کوددهی و آماده کنید تا علاوه بر تامین مواد مغذی بتواند زهکشی مناسبی برای اطلسی ها انجام دهد. سپس خاک را آبیاری کنید تا مرطوب شود. برای این کار بهتر است از اسپری های آب پاش یا آب پاش های پودری استفاده کنید. البته اگر محیط بزرگتری برای کاشت بذرها در نظر گرفته اید باید زمین و خاک را آبیاری کرده باشید تا مرطوب باشد. مرطوب بودن خاک باعث می‌شود بذرها بهتر به خاک بچسبند و از آن جدا نشوند.

سپس بذرها را روی بستر کشت قرار دهید و آن ها را به آرامی فشار دهید تا به سطح خاک بچسبند. این عمل باعث می‌شود هنگام آبدهی بذرها جابجا نشوند و در استراحت و آرامش رشد کند. برای حفظ رطوبت خاک می توانید از یک پوشش نایلونی استفاده کنید تا فضای گلخانه‌ای برای بذرها ایجاد شود. به خاطر داشته باشید روی نایلون چند سوراخ ریز ایجاد کنید که هوا به طور منظم تهویه شود و بذر گندیده نشود.

برای جوانه زنی بهتر است دمای محیط از ۱۸ درجه سانتیگراد پایین تر نرود. پس از گذشت ۱۰ – ۷ روز از کاشت بذرها جوانه زنی آغاز می‌شود. پس از ۳ برگی شدن اطلسی ها بهتر است از مقداری ورمی کمپوست برای تغذیه و تقویت خاک استفاده کنید.

نشاءکاری یا کاشت غیر مستقیم بذر گل اطلسی به چه صورت است؟

۱۰ – ۱۲ هفته قبل از پایان فصل سرد و یخبندان در گلدان یا سینی خاک بریزید و بذرها را روی خاک  قرار دهید. بهتر است از قبل با اسپری خاک را مرطوب کنید و پس از قرار دادن بذر روی خاک به آرامی با دست آن ها کمی در خاک محکم کنید. سپس با اسپری به آن ها آب دهید و مراقب باشید بذرها جابجا نشوند.

پس از جوانه زنی و ۳ یا ۴ برگی شدن، نشاءها را به زمین اصلی یا یک گلدان بزرگتر منتقل می‎کنند.

نکته اول: بذرها برای جوانه زنی به نور احتیاج دارند سعی کنید آن ها را عمقی نکارید.

نکته دوم: برای رویش بهتر بذر آن ها را به محیطی روشن و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید.

نکته سوم: از برخورد نور مستقیم خورشید به جوانه ها جلوگیری کنید زیرا نور شدید خورشید باعث آفتاب سوختگی گیاهان جوان می‌شود.

گل اطلسی به چه آفات و بیماری هایی مبتلا می‌شود؟

مشکل مهمی که اطلسی ها همیشه با آن درگیر هستند علف هرزی به نام سس است! این علف هرز با نام علف سرطان شناخته می‌شود و رنگی زرد دارد. ساقه های آن به دور شاخه های اطلسی می‌‌پیچد و از شیره ی گیاه به صورت انگلی استفاده می‌کند. این آفت در کودهای حیوانی و گیاه برگ به وفور وجود دارد. بنابراین بهتر است برای تقویت باغچه از کودهای حیوانی و خاک جنگل و سایر باغچه ها استفاده نکنید. به جای آن می‌توانید از نیروبرگ های کاملا ارگانیک و بدون آفت بیماری استفاده کنید.

از دیگر آفاتی که اطلسی ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند می توان به کپک پودری، پوسیدگی ریشه و ساقه و تاج اطلسی اشاره کرد. البته بیماری های قارچی و باکتریایی نیز زندگی و گلدهی اطلسی ها را مختل می‌کند. بیماری بلایت (سوختگی باکتریایی)، پژمردگی ورتیسیلیومی (بیماری قارچی) و بیماری های ویروسی از بیماری های شایع گل های اطلسی هستند. این بیماری ها از طریق ریشه به گیاهان آسیب پذیر حمله می‌کنند و از طریق آوند به همه قسمت های گیاه می‌روند.

راه های درمان بیماری ها و آفات بذر گل اطلسی

از گذشته تا امروز این جمله را بسیار شنیده اید که : پیشگیری بهتر از درمان است.
اما متاسفانه برخی افراد فکر می‌کنند گیاهان دچار بیماری نمی‌شوند و می توان آن ها را در هر خاکی کاشت! همان طور که در بالا اشاره شد میکروبها و آفت از طریق خاک به ریشه گیاه و سپس به همه قسمت های آن منتقل می‌شوند. بنابراین بهتر است قبل از درگیر شدن گیاه به بیماری های قارچی و آفات آن ها را در خاکی مرغوب و عاری از میکروب و آفت بکارید.

برای درمان بیماری های قارچی بهتر است پس از کاشت از قارچ کش ها به صورت محلول هنگام آبیاری به آن ها استفاده کنید. البته پس از مشاهده آفات از مایع ظرفشویی و مقداری روغن و آب محلولی تهیه کنید و به گیاه اسپری کنید. این محلول را تا چند روز پس از بهبود بیماری به گیاه بدهید.

گل های اطلسی کجا مورد استفاده قرار می‌گیرند؟

گل های اطلسی به صورت وحشی و خودرو در ایران یافت نمی‌شوند از این رو بذر گل اطلسی را در پارک ها و فضاهای سبز، باغچه ها، بالکن و تراس، گلدان ها، مرزبندی، سبدهای آویزان و پوشش محوطه می‌کارند.

نکته: در انتخاب محل کاشت اطلسی دقت کنید و آن ها را در مکان های بادگیر قرار ندهید زیرا باد به گیاه آسیب میزند.