بذر مرزه

بذر مرزه معمولاً به عنوان توصیفی مواد غذایی تند یا شور به جای شیرین استفاده میشه اما همچنین نوعی گیاه دارویی هستش که میتونه به عنوان طعم دهنده در غذاها استفاده بشه. مانند بسیاری دیگر از بذرها، کاشت بذر مرزه نیز می تونه گیاهان سرزنده و سرسبزی رو باغبانان هدیه کنه. بریم ببینیم نحوه کاشت بذر مرزه و خصوصیات این بذر چیه؛ با یکی دیگر از محصولات سبزآفرین همراه باشین.

انواع بذر مرزه

بیش از سی نوع مختلف مرزه قابل پرورش هستش که به طور کلی، مرزه زمستانی و تابستانی دو نوع رایج اون محسوب میشن. هر دو از اعضای خانواده نعناع هستن. اگرچه از لحاظ ظاهری و طعم شبیه به هم میباشن اما تفاوت های زیادی در نحوه رشدشون دارن.

مرزه زمستانی

مرزه زمستانی، گیاهی چند ساله هستش که با برگ های باریک و سبز تیره به اندازه ۳۰ سانتیمتر رشد میکنه. این گیاه عطر و طعم قوی تر و خاکی تری از مرزه های تابستانی، با بویی همراه با مریم گلی و کاج داره.

این گیاه که به عنوان مرزه کوهی نیز شناخته میشه، محصول بسیار خوبی رو در هر باغ سبزیجات ایجاد میکنه و هنگامی بذرها که در داخل خانه در ظروف رشد میکنه، میتونه مورد مصرف روزانه قرار بگیره. خوشه های کوچک گل مرزه در اواسط تا اواخر تابستان شکوفا میشن که بسته به رنگشون می تونن از اسطوخودوس کم رنگ گرفته، تا صورتی یا سفید متغیر باشن.

مرزه تابستانی

برخلاف مرزه زمستانی، مرزه تابستانی به عنوان گیاه سالانه کاشته میشه.مرزه تابستانی یکی دیگه از گیاهان کم رشد و جزء خانواده گل محمدی و آویشن محسوب میشه. این گیاه یک عطر و طعم گرم و فلفلی همراه با عصاره هایی از مرزنجوش، نعناع و آویشن داره.

بذر مرزه تابستانی تا ارتفاع ۵۰ سانتی متر رشد میکنه و دارای ساقه هایی با شاخه های ضخیمه که با برگ های سبز باریک تیره پوشانده شده. در اواسط تابستان، گل های کوچک سفید، صورتی یا یاسی روی اون ایجاد میشه که بلافاصله پس از شکوفه دادن نمایان میشه.

اختلافات فصلی بین مرزه زمستانی و تابستانی

همانطور که گفته شد، بزرگ ترین تفاوت در دو نوع مرزه، اختلافات فصلی هستش. در مرزه زمستانی به عنوان یک گیاه مرزه چند ساله و تابستانی فقط به صورت سالانه کاشته میشه.

گیاهان چند ساله، سال به سال دوباره رشد میکنن و اغلب در ماه های سردتر زمستان خاموش میمونن و سپس با گرم شدن هوا در بهار قسمت بالای گیاه شروع به رشد مجدد میکنن. اگه بذرها شرایط مناسب رشد رو داشته باشن، میتونن این روند رو برای سال های طولانی تکرار کنن. گیاهان یکساله کل چرخه زندگی خودشون رو از بذر به گل در یک فصل رشد کامل تکمیل میکنن و تا سال بعد دوباره رشد نخواهند کرد.

مرزه زمستانی هم میتونه درجه حرارت بالای تابستان و هم سرمای زمستان را تا ۱۰ درجه تحمل کنه. از طرف دیگه، مرزه تابستانی گرما رو تحمل میکنه اما سرما رو نمیتونه تحمل کنه! از این رو باید در محیط گرم تابستان شروع به رشد کنه.

نحوه کاشت بذر مرزه

یکی از مزایای پرورش مرزه در فضای بسته در ظروف، این هستش که شما میتونین گیاهان رو در طول سال بدون در نظر گرفتن درجه حرارت محیط بیرون رشد بدین. هنگامی که در یک باغ گیاهان در فضای باز درست میشه، با کاهش دما در پاییز، بذرهای مرزه میمیرن.

هر دو نوع از بذر (تابستانی و زمستانی) رشد خوبی دارن، بنابراین توصیه میشه که بذر رو به جای گرفتن قلمه از گیاه، اونا رو دوباره از بذر بکارین. مرزه زمستانی بالغ، دارای ساقه های چوبی هستش که توانایی برداشت و ریشه زدن قلمه های ساقه رو فراهم میکنه، گرچه این روش نسبت به کاشت بذر کمتر محبوب هستش.

بذر مرزه را میشه در هر زمان از سال که گیاهان را در فضای داخلی پرورش میدین، بکارین اما بهتره که اون ها رو در بهار شروع به کاشتن کنین. همانطور که نهال های شما رشد میکنن، رشد سریع اون ها با افزایش طول روز و قرار گرفتن در معرض آفتاب بیشتر میشه.شما میتونین از خاک های تخصصی بذر برای رشد هر چه بهتر انواع بذر ها استفاده کنین.

برای کاشت بذر مرزه به چه چیزهایی نیاز هست؟

• ظروف: گلدان های سفالی (لعاب دار) یا پلاستیکی را بر اساس سلیقه و سبک شخصی خود انتخاب کنین. برای رشد یک گیاه تنها یک گلدان ۱۵ سانتی متر کافیه. ۳ گیاه را میشه در یک ظرف ۳۰ سانتی متری با هم پرورش داد.
• خاک در حال رشد: ترکیبی از پیت ماس ​​یا نارگیل، پوست کاج، پرلیت و ورمیکولیت برای خاک مناسب هستن. نارگیل ماده ای تجدید پذیره که از الیاف قهوه ای و سفید موجود در بین پوسته و پوشش خارجی دانه نارگیل ساخته شده. هر دو سبک وزن و دارای رطوبت عالی هستن.
• بذر: دانه های مرزه رو می تونین از مراکز گل و گیاه تهیه کنین یا میتونین اون ها رو به صورت آنلاین خریداری کنین.
• روشنایی: گیاهان هنگام رشد در فضای داخلی به مقدار زیادی نور خورشید نیاز دارن تا به خوبی رشد کنن. اغلب اوقات فضاهای داخلی نمیتونن شرایط کامل آفتاب مانند رشد در خارج رو فراهم کنن. در این حالت، گیاهان باید از طریق چراغ های رشد با نور تکمیل بشن. این روشنایی ها با تنظیمات ساده رو میتونین به صورت آنلاین یا در مراکز گل و گیاه خریداری کنین.

مراحل کاشت بذر مرزه در خانه

برای شروع  کاشت مرزه از بذر، مراحل زیر رو دنبل کنین:

1. ظرف را از قبل مرطوب، با خاک پر کنین.
2. تعداد کمی بذر رو در قسمت بالای بستر بریزین. نیازی به پوشاندن اون ها نیست، نور به جوانه زنی کمک میکنه.
3. ظرف را در محلی قرار بدین که دمای محیط حداقل ۷۰ فارنهایت باشه.
4. خاک رو مرطوب نگه دارین، اما اشباع نشده باشه! آب به تجزیه پوسته بذر کمک میکنه. آبیاری مناسب قسمت خارجی اون رو نرم میکنه و باعث میشه تا ریشه و شاخه ها فعال بشن.
5. گیاهان نازک به ۲٫۵ سانتی متری قد میرسن. سپس گیاه رو در یک ظرف ۱۵ سانتی متری نگه دارین.

تکثیر مرزه از طریق قلمه

قلمه های ساقه هزینۀ بسیار کمتری نسبت به خرید بذر دارن اما چالش های زیادی در یافتن یک گیاه برای گرفتن قلمه وجود دارن. پس باز هم بهتره مرزه رو از بذر رشد بدین.

وسائل مورد نیاز

تدارکات مورد نیاز برای تکثیر از طریق قلمه مانند کاشت بذر هستش. برای برداشت قلمه ها به ظروف، محیط رشد، چراغ های اضافی (اختیاری) و گیاه سالم احتیاج داریم.

مراحل تکثیر

برای شروع تکثیر مرزه از قلمه های ساقه، دستورالعمل های زیر رو دنبال کنین:

1. یک ساقه ۱۰ سانتی متری درست زیر گره گیاه رو پیدا کرده و تمام برگ ها را از ۵ سانتی متری ساقه بردارین.
2. انتهای بریده شده ساقه رو تو یک لیوان یا شیشه آب قرار داده و اجازه بدین تا ریشه های تازه تولید بشن.
3. ظرف رو در محیطی آفتابگیر قرار داده و اون رو پُر از خاک کنین.
4. قلمه های تازه ریشه دار شده رو با احتیاط در بستر بکارین، ۱ قلمه در گلدان ۱۵ سانتی متری و ۳ عدد در ظرف ۳۰ سانتی متری مد نظر قرار بدین.

مراقبت از گیاه مرزه

بذر مرزه به آبیاری منظم و یکنواخت تا زمان رشد کامل گیاه نیاز داره. پس از ایجاد مرزه، میتونین محیط رشد رو در سمت خشک نگه دارین. ظروف خود را در محلی قرار بدین که گیاهان حداقل ۸ تا ۱۰ ساعت در روز نور کامل آفتاب دریافت کنن.

اگه گیاهان رشد کردن، اون ها رو به محلی منتقل کنین که بتونن بیشتر در معرض آفتاب قرار بگیرن و ساقه های اصلی رو عقب بزنین تا گیاه به جوونه زدن و پُر شدن ترغیب بشن. نیازی به کوددهی مرزه در تابستان نیست! چون بدون نیاز به مواد مغذی اضافی با موفقیت رشد خواهد کرد. اما میتونین دوز ضعیفی از کود همه منظوره رو در اواسط فصل رشد به اون اضافه کنین.

نحوه برداشت مرزه

هنگامی که گیاهان شما به ۶ اینچ قد میرسن، میتونین شروع به برداشت از اون ها کنین. پس از برداشتن شاخه از گیاه، برگ ها رو برای استفاده جدا کنین. اگه در حال برداشتن مرزه برای خشک کردن هستین، برگ ها رو درست قبل از باز شدن جوانه های گل بچرخونین تا موادی با قوی ترین عطر و طعم داشته باشین. هنگامی که گل ها شکوفا میشن، محتوا و کیفیت روغن های اساسی در برگ ها کاهش میابن.

استفاده از بذر مرزه

مرزه در درجه اول در دستور العمل های غذایی استفاده میشه، اما اهداف دارویی زیادی هم داره.

آشپزی

رایج ترین استفاده برای مرزه های زمستانی و تابستانی به عنوان طعم دهنده در غذاها یا دستور العمل های مختلف غذایی هستش. در تابستان از بذر مرزه با طعم مرغوب تر ملایم تری استفاده کنین و در زمستان هم از مرزه های زمستانی استفاده کنین.

برگ های تازه مرزه در موارد زیر استفاده میشن:

• سوپ یا آش
• کلم، سیب زمینی یا سایر محصولات ریشه ای
• خوراک عدس یا لوبیا
• گوشت
• همچنین میتونه برای پوشاندن پنیر یا مخلوطش با کره یا سایر پنیرهای نرم مورد استفاده قرار بگیره

دارویی

• برگ های مرزه رو میشه به عنوان چای برای تسکین گلو درد استفاده کرد. همچنین این گیاه اشتها رو هم افزایش میده، به کاهش علائم آسم و قولنج کمک میکنه و به عنوان درمان مؤثر برای معده و اختلالات گوارشی عمل میکنه.
• به صورت موضعی، مرزه خاصیت قابض و ضد التهابی داره. در گیاهان دارویی و طب سنتی، برای تسکین درد مفاصل ملتهب و برای درمان گزیدگی و تورم گزش حشرات، ماسک یا ضماد، از مرزه استفاده میشه.

پرسش و پاسخ